Dinamo 110 yaşında
Tüm yapıtlarını yayımlayan Tekin Yayınevi bu kapsamda müellifin anılarını ve yayımlanmamış şiirlerini Gümüşsuyu travesti okurla buluşturacak Dinamo yla ilgili bu yıl birçok aktiflik yapılacak ve Cumhuriyet in 100 yaşına yaraşır Kutsal İsyan ve Kutsal Barış halka anlatılacak
O bir ermiş bir kahraman bir çocuk Gümüşsuyu travestileri saflığında dudaklarında hüzünlü bir gülümseme yaşadı ve öldü Hasan İzzettin Dinamo su katılmamış devrimci bir kahramandı ve edebiyatımızın da büyük ustalarından biriydi
Yaşar Kemal
Bir namus anıtı üzereydi Dinamo Ülkenin Travesti Gümüşsuyu en karanlık günlerinde çok belaları göğüsleyerek demokrasiyi savunan az sayıda bireyden biriydi Devrimci ozanlık yolunda Nazım’dan öbür özgün yollar bulunabileceğinin birinci muştucusudur kanımca
Vedat Türkali
HASAN İZZETTİN DİNAMO HÜSEYİN DİNAMO KİMDİR
Hasan İzzettin ve Hasan DENİZ isimlerini da kullanmıştır Trabzon Akçaabat Ahanda da Kavaklı 1909 yılında doğdu Şimdi bebekken aile İstanbul a göç etti Sarıyer de 1909 1912 yaşarken babasının işleri bozulunca Trabzon’a tekrar geri dönerler Trabzon a giderken iş nedeniyle ailece Samsun a yerleşirler
Osmanlı Devleti 1 Dünya Savaşı na katılınca babası ve ağabeyi askere alınır Babası Ahmet Çavuş ve ağabeyi Ali Beyefendi Birinci Dünya Savaşı nda Doğu Cephesi nde Sarıkamış ta 1915’te şehit olduktan sonra annesi Şakire Hanım da 1917 de vefat eder Aileden geriye kalan üç çocuk Samsun Darüleytamı nda 1917 1919 yaşamaya başlarlar 1919 yılında İstanbul daki Darüleytamlara getirilirler İki kız kardeşi Validebağı Darüleytamı na yerleştirilir Kendisi de Yedikule Beykoz Halıcıoğlu Selimpaşa Darüleytamlarında 1919 1923 hayat savaşı verir Okuma yazmayı kendi kendine öğrendiğinden ilkokula imtihanla ikinci sınıftan başlar İlkokulu İstanbul da 1919 1923 ortaokulu Amasya Darüleytamı nda okur 1923 1926
Amasya’ya gittiğinde yazdığı birinci şiir Vur Demirci 1923 15 heceli dizelerden oluşan bir dörtlüktür 1926 yılında Giresun da İzler mecmuasında Kırlarda isimli bir aşk şiirinden iki dörtlük yayımlanır Ortaokulu bitirip darüleytam ömrü sona erdiğinde 1926 1927 yılında Amasya da bir yıl vekil öğretmenlik yapar 1927 1928 yılında Sivas Öğretmen Okulu imtihanını kazanıp buradan 1930 yılında mezun olur O yıllarda Malatya nın bir ilçesi olan Adıyaman da iki yıl ilkokul öğretmenliği misyonunda 1930 1932 bulunur Gazi Eğitim Enstitüsü Resim İş Kısmı imtihanını kazanınca misyonundan ayrılarak Gazi Eğitim Enstitüsü Resim İş Bölümü nde okumaya başlar 1932 1933
1934 yılında DİNAMO soyadını alır
Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim İş Bölümü nde son sınıftan mezun olmasına kısa bir müddet kala bitirme imtihanları öncesinde 24 Nisan 1935 te Ey Türk personeli ve köylüsü teşkilatlan bildirisini düzenlemekten ötürü tutuklanır Tutuklandığı sırada 1930 yılında yazdığı ve yayımlanmamış olan TREN şiirinden ötürü hükümeti olumsuz eleştirmekten yargılanarak dört yıl karar giyer Bu nedenle yükseköğrenimini tamamlayamaz 1935 1939 yıları ortasında dört yıl Ankara Cezaevi nde tutuklu kalır Öğretmenlik ve kamu hizmetlerinden de yasaklanır
Gazete ve mecmualarda yazdığı yazı ve şiirleriyle birlikte kendisi de ömrü boyunca daima nezaret altında yaşar
Savaş aykırısı toplumsal şiir ve yazılarıyla 1940 jenerasyonunun en kıymetli kalemlerinden biri olur 1939 1942
1941 de evlenir sonraki yıllarda bu evlilikten bir kızı dünyaya gelir Yeni Ses ve Yeni Edebiyat mecmualarında yayımlanan sekiz şiiri nedeniyle bir yıl ağır cezaya çarptırılır ve askere alınıp sürgün edilir 1942
1944 yılındaki ünlü tutuklama furyası sırasında yayımlanmamış bir şiiri olan Sosyalist Türkiye Cumhuriyeti nedeniyle bir yıl daha ağır cezaya çarptırılınca yaptığı askerlik de yanar Tekrar askere alınan Dinamo fakat 1949 da terhis olabilir Askerliği bitip İstanbul a ailesinin yanına döndüğünde artık 40 yaşındadır
Şair ve müellif olarak isminden çekinildiğinden bildiği yedi yabancı lisan de ona nizamlı bir iş imkanı sağlamaz 1949 1960 yıllarında İstanbul da diğer isimler altında çeviriler yaparak ve özel yabancı lisan dersleri vererek geçimini sağlar
6 7 Eylül olaylarında 1955 haksız yere bir kere daha tutuklanan Hasan İzzettin Dinamo İstanbul Harbiye Askeri Cezaevi nde altı ay tutuklu kaldıktan sonra beraat eder
Yazdığı yapıtlarını kendi ismiyle 1960 tan sonra yayımlatma imkanı bulabilir Konusu Ulusal Kurtuluş Savaşı ve sonrası olan Kutsal İsyan ve Kutsal Barış dizi romanları Savaş ve Açlar Öksüz Musa Ateş Yılları Açlık Musa’nın Mapusanesi Koyun Baba 6 7 Eylül Kasırgası üzere romanları ve çok sayıda şiir kitaplarıyla ismini tekrar okurlara duyurur Vefatına kadar çok sayıda roman şiir anı çocuk kitabı yayımlar ve çeviriler yapar Altmışlı ve yetmişli yıllarda en çok okunan müellifler ortasında yer alır 12 Mart 1971 darbesinde de kısa bir müddet gözaltında tutulup özgür bırakılır Tutuklanmaları sırasında ondan fazla basılmamış romanı ve binlerce şiiri yok olmuştur
80 yıllık ömrünün 66 yılını yazmaya adayan Hasan İzzettin DİNAMO yazdığı yapıtlarıyla toplumcu çizgisinden ödün vermeden ömrünü sürdürmüştür 20 Haziran 1989 da 80 yaşında İstanbul da vefat etmiştir
Yazın Yaşamı
İlk şiirleri öğrencilik yıllarında İzler Giresun 1926 Servet i Fünun İstanbul 1928 Adım Sivas 1930 Taşan Merzifon 1930 mecmualarında yayınlanır Sivas ta bu yıllarda birçok oyun müellif ve sahnelenir 1931 de birinci kitabını Atsız Kitap Vehbi Cem Mehmet Cevdet ile birlikte İstanbul’da yayımlar 1937 yılında Ankara Cezaevi ndeyken Deniz Feneri isimli şiir kitabını İstanbul da yayımlatır Akabinde Yeni Yol İnsan Sokak Atılım Küllük Ses Yeni İnsanlık Yeni Edebiyat Yeni SES 1939 1942 üzere mecmualarda şiirleri çevirileri ve yazıları yayımlanır Homeros’un İlyada’sını çevirerek dergiye ek olarak yayımlar Bu devirde yeniden 8 şiirinden ötürü yargılanarak bir yıl ağır cezaya çarptırılır Vatan Şarkısı şiiri nedeniyle Yeni Edebiyat mecmuası süresiz kapatılır 1941 1944’te bir ihbar sonucu tutuklanır ve yayımlanmamış Sosyalist Türkiye Cumhuriyeti şiirinden ötürü bir yıl ağır cezaya çarptırılır Askerlik ve sürgün periyotlarında uzunca bir müddet yazın hayatından uzakta tutulur Askerlik sonrasında çeşitli isimler altında çeviriler yapar Üniversite öğrencilerine özel lisan dersleri verir
1960 yılında Hasan DENİZ ismiyle Amatör Fotoğrafçılık ve Adabı Muaşeret isimli kitaplarını yayımlar Yeniden birebir yıl Karacaahmet Senfonisi şiir kitabını Hasan İzzettin DİNAMO ismiyle yayımlamıştır Adabı Muaşeret Görgü Kuralları kitabı 1961 yılında Ulusal Eğitim Bakanlığı nca Bildirimler Dergisi nde yayımlanarak okullara tavsiye edilir 2000 li yıllara kadar çok sayıda baskısı yapılır
1966 da MAY Yayınları nda içeriği Ulusal Kurtuluş Savaşı olan 8 ciltlik Kutsal İsyan ı 1966’dan 1989’a kadar da çok sayıda roman anı şiir kitapları yayımlamıştır
Papirüs Cumhuriyet Siyaset Vatan Hürriyet Sanat ve Toplum Sanat Emeği Edebiyat Cephesi Dolmuş Tenkit Gerçek Varlık Yeni Ortam üzere çeşitli gazete ve mecmualarda şiir tenkit köşe yazıları dizi yazılar ve kitap tanıtım çalışmaları yapar Kutsal Barış 7 ciltlik roman ile Orhan Kemal Roman Armağanı nı 1977 kazanır
Hasan İzzettin Dinamo hece ölçüsüyle yazdığı birinci denemelerden sonra özgür koşuk akımıyla şiirinin sirkülasyon alanlarını genişletme yolunu seçti Kendinden yola çıkarak yazdığı şiirlerde yaşadığı katı acımasız gerçekleri toplumcu bir dokuyla yansıtırken sözcük gereçlerini özgürce kullanım coşkusunu yaşadı Yurt toplum dünya problemleriyle emek olgusunu olayların aktüel tanıklığıyla donatarak şiirini kendine mahsus parlayışlarla sergiledi
Doğaya bakışlarındaki gözlemci dikkatlerinde yeniden toplumu sergileyen anlatım hünerleri kendi şiirsel sesinin başarılı eserleri oldu Son yıllarında toplumsal içerikli çok sayıda gazeller yazmıştır Arşivinde yayımlanmamış şiirleri hikayeleri anıları da bulunmaktadır
Eserleri
Roman Kutsal İsyan 5 Cilt Kutsal Barış 4 Cilt Savaş ve Açlar Öksüz Musa Ateş Yılları Açlık Koyun Baba Musa nın Mapusanesi Musa nın Gecekondusu Türk Kelebeği Anadolu da Bir Yunan Askeri Adalet Sıtması Sübyan Koğuşu
Anı 2 Dünya Savaşı ndan Edebiyat Anıları 6 7 Eylül Kasırgası TKP Aydınlar ve
Anılar
Şiir Kitapları Atsız Kitap 1931 Vehbi Cem ve Mehmet Cevdet ile birlikte Hasan İzzettin Adıyla Deniz Feneri 1937 Karacaahmet Senfonisi 1960 Mapusanemden Şiirler Özgürlük Türküsü Sürgün Şiirleri Gecekondumdan Şiirler Hengame Şiirleri Çoban Şiirleri Nazım dan Meltemler Tuyuğlar Gazeller Ateş Ormanları Arasından
Çocuk Kitapları Savaşta Çocuklar Kenti Yiyen Çocuk
Diğer Çalışmaları Amatör Fotoğrafçılık 1960 Hasan Deniz Adıyla Görgü Kuralları 1960 Hasan Deniz Adıyla
Çevirilerinden Kimileri Faust İlyada Werther Andersen Masalları
Kaybolan Romanlarından Kimilerinin İsimleri
Tahiregiller 2 cilt Kızılırmak Donjuanı Simavneli Bedrettin Açlık
Bu romanları 1935 1939 yıllarında Ankara Cezaevi ndeyken yazmıştır Cezası bittikten sonra tren seyahatinde bavulları çalınmıştır Romanlarının yanında oyunları ve binden fazla şiiri de yitiklere karışmıştır
Bir Yedek Subayın Anıları
Dinamo nun birinci yazdığı romanıdır Basımı için Ulus a verilmiş daha sonra bu romanın bir diğeri tarafından İzmit te kendi ismiyle bastırdığı duyumu almıştır Kaynak Kocaeli Gazetesi 17 Mayıs 1989 Günce Ruşen Hakkı
Batan Güneşler 1928 de Hâkimiyeti Ulusala gazetesinde yitmiştir
Arkadya 1935 yılında tutuklandığı sırada polisin elinde kaybolmuş ve sonra bulunamamıştır
