Aile Tabipleri Yaşlı İhmali – İstismarı Araştırması. “Hekimlerin Yaşlı İhmal ve İstismarı Konusundaki Farkındalığına Yönelik Kısa Bir Değerlendirme” isimli araştırma Türk Tabipler Birliği Daima Tıp Dergisi’nde (STED) yayınlandı. Aile Doktorlarının iştirakiyle yapılan araştırmanın sonuç kısmında, “Hekimlerin mümkün olduğu kadar, hastalarını kapsamlı olarak değerlendirmeleri gerekiyor” vurgusu yapıldı.
Araştırmanın hedefinin anlatıldığı kısımda, “Birinci basamakta ayaktan esirgeyici ve tedavi edici sağlık hizmetlerini sunan aile doktorları yaşlı ihmal ve/veya istismarı açısından özel bir yere sahiptir. Bu araştırmada, birinci basamakta hizmet sunan aile doktorlarının yaşlı ihmali ve/veya istismarı konusundaki farkındalıklarının saptanması amaçlanmış olup datalar araştırmacılar tarafından çevrimiçi olarak hazırlanmış çevrimiçi bilgi toplama formu aracılığıyla toplanmıştır” sözlerine yer verildi.
Yaşlı İstismarı Kategorileri
Araştırmada, “Yaşlı istismarının çeşitli kategorileri vardır. Fizikî, ruhsal, duygusal, ekonomik, cinsel, istismar, yaş temelli taraf tutma (ageism), ihmal istismarın kategorileri ortasında yer alır. Fizikî, tıbbi ihtiyaçları karşılamama, günlük hayat aktivitelerini sürdürmeyi engelleyen durumları içeren ihmal (neglect) de bir yaşlı istismarı çeşidi olarak kabul edilmektedir. Yaşamını bakım konutlarında sürdüren yaşlı bireyler üzerinde gerçekleştirilecek, etik unsurların göz gerisi edildiği klinik çalışmalar da yaşlı istismarına yol açabilecek başka bir etmendir. Yaşlı ihmal ve/veya istismarı önlenebilir meseleler olduğu halde hastalık ve ölümlerin de içinde olduğu istenmeyen sonuçları bulunmaktadır. Bu nedenle, bu durumların hiç yaşanmaması, yaşandı ise erken teşhis ve tedavisi ve rehabilitasyonunun yapılması son derece kıymetlidir. Bu evrelerin tamamında sıhhat çalışanlarının rolleri büyüktür” denildi.
İstismarın Erken Teşhis ve Tedavisinde Tabiplerin Rolü
Sağlık çalışanları ortasında doktorlar bilhassa erken teşhis ve tedavi açısından kıymetli rol ve sorumluluğa sahip olduğunun tabir edildiği araştırmada, “Bu sorumluluk bütün tabipler içindir, lakin birinci basamakta ayaktan gözetici ve tedavi edici sıhhat hizmetlerini sunan aile doktorları özel bir yere sahiptir. Aile doktorlarının bu sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için hususla ilgili farkındalık seviyelerinin kâfi olması gerekmektedir. Halbuki, tabiplerin istismarı tanıyabilmeleri açısından rutin bir eğitim almamaları nedeniyle farkındalıklarının kâfi olmadığı belirtilmektedir” denildi.
Hekimler Mümkün Olduğu Kadar Hastalarını Değerlendirmeli
“Bir risk kümesini oluşturan yaşlılara yönelik olarak; öncelikle toplumda ve sağlık profesyonellerinde ileri yaştaki kişilerin çoklu sıkıntıları olabileceği, bunların yalnızca fizikî değil, ruhsal, sosyal ve ekonomik boyutlarının da göz gerisi edilmemesi gerektiği şuurunun oluşturulması gerekir” denilen çalışmanın sonuç kısmında, şu sözler yer aldı, ” Doktorların mümkün olduğu kadar, hastalarını kapsamlı olarak değerlendirmeleri, hasta ile baş başa görüşme yaparak görüşmede muhtemel fizikî şiddet yahut ihmalle ilişkili direkt sorular sormaları, hastanın toplumsal çevresine dahil olan kişileri belgelemeleri, istismardan sorumlu olduğu düşünülen kişiyi incelemeleri, bu kişi ile de görüşmeleri hem muhtemel meseleleri önleyecek, hem yaşlının korunduğu ve gözetildiği algısını pekiştirecek hem de bu husustaki farkındalığın artmasına takviye olarak bir tür caydırıcılık sağlayacaktır”
Yaşlı İhmali/İstismarı Hakkında Ne Yapılmalı?
Araştırmada şu kısımlar yer aldı, “Yaşlı istismarı konusunda gerek ülkeler içinde ve gerekse ülkeler ortasında mukayeseli çalışmalar yürütmede kavramsal ve metodolojik zorluklar vardır. Bu açıdan öncelikli ihtiyaç ülke içindeki kıymetleri yansıtarak yaşlılara karşı bu tıp aksiliklerin ortak bir tarifinin oluşturulmasıdır. Farkındalığın geliştirilmesi için de sistematik ve uygulanabilir tekliflerin değeri bulunmaktadır. Aile doktorlarının görüşlerini yansıtan bu çalışmanın bilhassa farkındalık eksikliğinin giderilmesine katkı sunacağı düşünülmektedir. Hekimler, fizikî belirtiler olduğunda, toplumsal belirtilere nazaran daha fazla ihmal ve istismarı düşünmektedirler. Bu durum, hekimlik uygulamaları sırasında daha somut olan belirtileri fark etmenin görece kolaylığı nedeniyle olabilir. Bununla birlikte, ihmal/istismar konusundaki bilgi ve farkındalık eksikliğinin giderilmesine gereksinim vardır. Yapılan eğitimlerin bu doğrultuda katkısı olduğu tabir edilmektedir. Örneğin, stajyerlere yönelik olarak gerçekleştirilen 3 aylık bir eğitim sonrasında stajyerlerin istismar konusundaki farkındalıklarının ve bilgilerinin artması sağlanmış. Bununla birlikte araştırmacılara nazaran; tabiplerin davranışlarını değiştirmenin öncelikle irtibat hünerlerine odaklanarak daha karmaşık bir müdahale gerektirebileceği varsayılmaktadır. Uygulanan mahallî stratejilerden bağımsız olarak, yaşlı istismarı hadiseleri lakin dünya çapındaki nüfusun yaşlanması göz önüne alındığında artacak ve bu da onu global ehemmiyete sahip bir halk sıhhati sorunu haline getirecektir. Şu anda en acil muhtaçlığın yüksek kaliteli usuller kullanan geniş çapta genişletilmiş bir araştırma tabanı oluşturulması olduğu hatırlatılmaktadır”
Daha Fazla Bilgi İçin
