Depremde sanayi tesislerindeki ziyanlardan ihracat üzerindeki tesirlere birçok parametre dikkate alındığında 100 milyar dolar üzere Pendik Escort bir maliyete ulaşıldığını vurgulayan Süleyman Sönmez ile zelzelenin iktisada tesirlerini ve seçim sürecini konuştuk
ORTAK AKIL ŞART
TÜRKONFED olarak birinci haftadan itibaren sarsıntı bölgesine ziyaretlerde bulundunuz Sarsıntı bölgesine dair gözlemleriniz Tuzla Escort nasıl
6 Şubat ta memleketim Adana daydım Birinci zelzelesi konutumda birebir gün yaşanan ikinci büyük zelzelesi ise İstanbul da kurduğumuz TÜRKONFED Kriz Masası na bölgeden takviye vermek üzere çalışmalarımı yürüttüğüm Anadolu Yakası escort ofisimde yaşadım Akabinde iki hafta boyunca bölgede kalarak sarsıntıdan etkilenen tüm kentlerimizi ziyaret ettim bu büyük felakete şahit oldum Ayrıyeten paydaş STK larımızla birlikte de bölgede ziyaretler gerçekleştirdik Şu anda İstanbul Escort da sarsıntı sonrası çalışmalarımızın uyumu için bölgeye gidip gelmeye devam ediyorum 2018 den bu yana çalıştığımız Kriz İdaresi ve Uyumu tecrübemiz o bölgede faaliyet gösteren 5 federasyon ve 44 derneğimiz aracılığıyla çok süratli hareket ederek acil gereksinimlerin karşılanması için çalıştık çalışmaya devam ediyoruz
Böyle felakette yalnızca devlet kurumlarımızın yer aldığı değil özel kesim ve sivil toplumun da katıldığı bir düzeneğin sağlıklı ilerleyeceğini biliyorduk Bu nedenle bilhassa birinci 72 saatte büyük kıymet taşıyan arama kurtarmadan acil gereksinimlere kadar büyük bir seferberlik başlattık Şu anda da barınma da dahil her türlü Muhtaçlığın karşılanması için çalışmalarımızı aralıksız sürdürüyoruz
SADECE KONUT DEĞİL FABRİKA VE ATÖLYELER DE KURULMALI
Zelzele bölgesinin tekrar yapılanması için çalışmalar başlayacak TÜRKONFED olarak nasıl bir yine yapılanma öneriyorsunuz İş dünyası burada nasıl bir konum almalı
Kentlerimizi yapı stoku ile daha sağlam inşa etmek kadar kıymetli bir öteki husus da bilim insanları kent plancıları sosyologlar kentin kamu yerel ekonomik aktörleri ve vatandaşların iştirakiyle kent kurulları oluşturup ortak akıl ile hareket etmek Gerçek planlama ve bilimden şaşmadan iş gücünden istihdama sosyal kültürel alanlardan üretime uzanan çok perspektifli akılcı siyasetlerin devreye alınmasına muhtaçlığımız var Bu süreçte sadece kısa vadede değil orta ve uzun vadede de kamu özel kesim ve STK lar olarak seferberliğe devam etmeliyiz Bölgedeki pek çok kentimiz ülkemizin hem bakliyat hem de yaş meyve zerzevat deposu Küçük tarım işletmelerinden büyük endüstriye uzanan bir üretim var Bu kentlerin ülkemize resmi sayılarla 20 milyar dolarlık ihracat katkısı yaptığını görüyoruz Bölgeden genel ihracata yapılan katkılar ve hudut ticareti ile birlikte 40 milyar dolarlık bir kıymetten kelam edebiliriz O nedenle üretim desenimizi yine şekillendirirken yereldeki ekonomik potansiyeli ülkemizin kalkınmasının itici gücü haline getirmeliyiz Devletimiz kredi ve teşvikler ile bölgeyi yine canlandırmaya çalışıyor fakat birinci etapta karşılıksız dayanakların ve hibelerin verilmesi kıymetli Bu dayanak traktörü enkaz altında kalan çiftçimizden atölyesindeki teçhizatlarını kaybeden küçük işletme sahibine kadar herkesi kapsamalı
Bu noktada TÜRKONFED olarak uzun yıllardır ısrarla vurguladığımız TOKİ Modeli ile Bölgesel Kalkınmaya Dayanak Sağlanmalı KOBİ ler Kira Öder Üzere Fabrika ve Atölye Sahibi Olsun teklifimizi hatırlatmak isterim Bu model ile kent hayatı ve yerleşimlerin içerisinde yer alan yan endüstrinin ve hizmetler bölümünün yüzde 99 unu oluşturan KOBİ lerimiz için hem çevresel hem iktisadi manada yeni bir planlama ile olumlu tesir oluşturan bir üretim kümelenmesi yaratılabilir İlgili makamlar konut inşasının yanı sıra atölye ve fabrika tesisine de odaklanmalıdır
DEPREM MALİYETİ 2 3 YIL İKTİSADIN KAYNAKLARINI ZORLAYACAK
Sarsıntıların ekonomik tesirlerine yönelik bir ön kıymetlendirme raporu hazırladınız ve 84 1 milyar dolarlık mali hasardan bahsettiniz Gelinen noktada bu hasarın ölçüsü arttı mı tekrar inşa için ne kadarlık bir kaynak gerekecek bu nasıl sağlanacak
Son 5 yıldır afetlere hazırlık ve ekonomik toparlanmaya yönelik geliştirdiğimiz bir modelleme ile Elazığ ve İzmir sarsıntılarında de ön tespit raporları yayımlamıştık O modelleme üzerinden yola çıkarak birinci ekonomik tespitlerin geleceğin planlanmasında yol göstereceğine de inandığımız için Ekonomik Tesir Tahlili gerçekleştirdik Bu çalışmamızda konuttan iş gücüne GSMH den üretime 84 1 milyar dolarlık bir mali hasarın oluşacağını söyledik Bu ön tespitte şimdi büyük endüstrinin yapı hasarı küçük sanayi sitelerindeki ziyan hakkında bilgi sahibi değildik Raporumuzun devamında bu kayıplarımızı değerlendirdiğimiz ve deprem sonrası nasıl bir ekonomik toparlanma sorusuna cevap verdiğimiz ikinci çalışmamızı da kamuoyu ile paylaşacağız
Sonuç olarak sanayi tesislerindeki ziyanlardan ihracat üzerindeki tesirlere birçok parametre dikkate alındığında 100 milyar dolar üzere bir maliyete ulaşabiliriz Ulusal gelirin yüzde 10 12 sine tekabül eden bu maliyet bilhassa önümüzdeki 2 3 yıl iktisadın kaynaklarını zorlayacak Maliyetin dış kaynak ve vergi iç borçlanma üzere iç kaynaklardan karşılanacağını düşündüğümüz bu süreçte ekonomiyi çok yeterli yönetmemiz lazım
DEPREM BÖLGESİNDEN BÜYÜK GÖÇ VAR
Sarsıntı bölgesinden büyük yıkımdan sonra büyük de bir göç dalgası kelam konusu İnsanların tekrar memleketlerine dönebilmesi için hangi adımlar atılmalı bu vilayetlerde nasıl bir iktisat modeli uygulanmalı
Hatay da duvarlara yazılan ve hepimizi derinden etkileyen Geri döneceğiz Hatay yazısı bölge halkının umudunu ve geri dönme isteğini gösteriyor İşletmeler açısından en büyük sorunun yapısal hasar değil göç yaralanma ve ruhsal şok nedeniyle iş gücü kaybı olduğunu gördük İşverenlerini kaybeden personeller çalışanlarını kaybeden işverenler var KOBİ lerimizin ise üretimi diğer yerlere taşımak için kaynakları ulunmuyor fakat bugün büyük bir göç var Hasebiyle bölge halkını orada tutabilmek için barınma ile iş gücünü entegre etmemiz gerekiyor Biz de bu niyetten hareketle TÜRKONFED olarak SEDEFED ve Habitat Derneği iş birliğinde bir proje geliştirdik Zelzeleden etkilenen kentlerde kalıcı konutlar yapılıncaya kadar bölge halkının barınmanın yanı sıra toplumsal gereksinimlerini da karşılayacak KASABA ismini verdiğimiz sürdürülebilir hayat merkezleri kuruyoruz Hatay Samandağ Kahramanmaraş ve Adıyaman da toplam 1 800 konteynerlik sürdürülebilir ömür merkezleri kuracağız şu anda birinci etap olarak Samandağ daki heyetime devam ediyoruz Bu alanlar barınmanın yanı sıra sıhhat eğitim çalışma alanları atölyeler bayan merkezleri çocuklara özel alanlar ve toplumsal donatıları da kapsayacak Bir öbür gayemiz de bu alanları organize sanayi bölgeleri yahut küçük sanayi sitelerine entegre etmek Böylelikle bir yandan bölge halkının hayatlarını tekrar kurmalarına dayanak olurken öteki yandan da göçün önlenerek istihdam ve iş gücü kaybının önüne geçilmesi ve üretimin bölgede kalmasına katkı sağlayabiliriz
YAN SANAYİ BÜSBÜTÜN BİTTİ
OSB lerde bir iki vilayet dışında çok büyük bir hasar yok Lakin yan sanayi ve küçük işletmelerde yıkım büyük TÜRKONFED in önce küçüğü düşün ideolojisini de göz önüne aldığımızda küçük işletmeler için neler yapılmalı Bu anlamada yönetenlerden neler bekliyorsunuz
Depremin akabinde yaklaşık 20 OSB yi ve çok sayıda küçük sanayi sitesini ziyaret ettim Dediğiniz üzere OSB ler daha güzel durumda genel olarak değerlendirirsek yüzde 25 üzere bir ziyan var lakin onları besleyen küçük sanayi siteleri güç durumda Yan sanayi bilhassa Hatay da büsbütün bitti Adıyaman da bin işletmeye mesken sahipliği yapan küçük sanayi sitesinin yüzde 60 ı yıkıldı Ayakta kalan hafif ya da orta hasarlı işletmelerimiz de makine teçhizat ve atölyelerinde önemli bir yıkım yaşadı Gerek yapı kalitesinin gerek altyapının OSB lere göre daha zayıf olması nedeniyle buralardaki toparlanma daha uzun sürecektir Ayrıyeten sanayi bölgelerinin dışında yer alan esnaf ve KOBİ ler için de acının ve yıkımın boyutu maalesef çok büyük Şu anda hem bölge halkının hem de iş dünyasının gereksinimleri tırlar ile ulaştırılıyor olsa da bunun sürdürülebilir olmadığı aşikâr Münasebetiyle her şeyden evvel bölgenin ayağa kalkmasını kendi kendine yetebilmesini sağlamamız gerekiyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan ın açıkladığı kredi ödemeleri ertelemeleri KGF takviyeli kredi paketinin genişletilmesi vadeli ve kredi takviyeleri kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı uygulamaları kıymetli Bu noktada devletimizin tarımdan hayvancılığa esnaftan endüstriye bölgenin yine toparlanmasında birinci can suyunu kredi ve teşvik ile değil direkt takviye ve hibe ile gerçekleştirmesi toparlanma sürecini hızlandıracaktır
DÖVİZ KURU VE FAZİ ORTASINDAKİ BAĞ BOZULDU
2023 e dönük plan yaparken seçim öncesi ve seçim sonrası diye bakılıyordu Fakat sarsıntı tüm planları alt üst etti 2023 e dönük öngörülerinizi alabilir miyim büyüme işsizlik döviz kuru faiz cari açık
Bu zelzelesi yaşamasaydık 2023 yılında yüzde 2 5 ila 3 ortasında bir büyüme öngörüyorduk Mevcut durumda ise yalnızca ulusal gelir kaybı ve iş günü kaybının 2023 GSYH üzerinde yaklaşık 1 7 puan negatif baskı oluşturmasını bekliyoruz Tekrar inşa sürecinin maliyetinin ve buna bağlı borçlanma gereksiniminin yaratacağı baskıyı da dikkate aldığımızda negatif bir büyüme beklentimiz bulunuyor Lakin bundan sonraki süreçte zelzelenin yan tesirlerine ve harcamalara bağlı olarak negatif yüzde 1 ila olumlu yüzde 1 ortasında bir patikada büyüme beklentisi içindeyiz
Depremin yarattığı hasarın cari istikrar üzerinde negatif sonuçları olmasını da bekliyoruz GSYH nin yaklaşık yüzde 4 ü civarında bir cari açık verebiliriz Öteki taraftan bu büyüklükte felaketlerin önemli bütçe açıkları yarattığını 1999 sarsıntısından pandemiye global ve ulusal ölçekte yaşayarak gördük 2022 yılını GSYH in yüzde 2 52 sine ulaşan bütçe açığının 2023’te yüzde 6 1’e 2024’te ise yüzde 5 30’a ulaşacağını öngörüyoruz Bu oranın yüzde 5’in altına düşmesi lakin 2025 yılında büyüme patikasına geri dönüşümüzle gerçekleşebilir
Döviz kuru ve faiz ortasındaki bağın ise gerçek manada bozulduğunu biliyoruz Uyguladığımız iktisat siyaseti ile dünyanın izlediği ortasındaki makasın açıldığını da düşündüğümüzde bu iki hususta öngörüde bulunmak manalı gelmiyor Gerek geniş tarifli işsizlik gerekse de genç işsizlik oranlarımız hala yüksek Zelzele bölgesindeki kayıplarımızı ve yaşanan göçü göz önünde bulundurduğumuzda iş gücüne iştirak ve istihdam yaratmak yeni devir önceliklerimizin başında gelmeli
100 MİLYAR DOLARLIK MALİYET
Enflasyon yüksek seyrini koruyor Bu alanda ne tıp riskler görüyorsunuz
Enflasyon faiz kur sarmalı içinde yakalandığımız pandemi periyodu ve zelzele felaketi ekonomik parametrelerde önemli sapmalara işaret ediyor Zelzele bölgelerimizin birer yaş meyve zerzevat kuru besin ve hayvancılık deposu olduğu göz önüne alındığında yaşanan afetin yarattığı kayıp zati yüksek olan enflasyon oranlarımız üzerinde bir baskı yaratacaktır Bilhassa besin enflasyonuna yönelik önemli tedbirler alınması gerekiyor Başka taraftan 100 milyar dolarlık maliyet makroekonomik görünümümüzü beklenmedik formda değiştirecek Bu kaynağın içeriden sağlanacak kısmı için bütçe açığının genişlemesi ve özel kesitin tasarruf fazlası veren bir pozisyona gelmesi gerekiyor Dışarıdan sağlanacak kısmı için de faiz kur istikrarı sermaye girişine elverişli bir yapıya gelmeli Bilhassa bütçe açığıyla birlikte faiz istikrarının etkileneceğini dikkate alarak dayanıklılığı artırmak gerekiyor Bunun için yeni yollar ve sistemler aramak yerine bilimsel ve akılcı siyasetler ile ülke risk primimizi azaltıp hem kamu hem de özel bölümün yurtdışından daha uygun kaidelerde finansman gereksinimini karşılamalıyız
Seçime giderken siyaset gündemi de çok hareketli Yeşil alanlardaki ırkçı telaffuzlardan tutun da kullanılan kutuplaştırıcı lisana kadar Sizin bu süreçte beklentileriniz neler nasıl bir Türkiye hayali ile seçime gidilmeli
Aklımız fikrimiz kalbimiz zelzele bölgesinde olsa da seçim sürecine girmiş bulunuyoruz Sarsıntı bölgesinde yaraları birlikte sararken dayanışmadan birliktelikten bahsederken bahsetmiş olduğunuz olayları yaşamak son derece üzücü
Bizim çeşitliliği farklılığı ve çoğulculuğu korumaktan öteki yolumuz yok Ortak umutlarımızı hayallerimizi ve geleceğimizi BEN değil yine BİZ olarak Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına taşımamız gerekiyor Demokrasiyi bir ömür stili haline getirdiğimiz özgür ve yaratıcı kanıyı benimseyen bir eğitim sistemi uyguladığımız yerküre ile bağlantımızı etraf ve iklim değişikliği çerçevesinde ele aldığımız toplumsal refahı tabana yaydığımız adil üretim ve adil paylaşımı artırdığımız toplumsal cinsiyet eşitliği sağladığımız beyin gücümüz gençlerimizi ülkemiz ekosisteminde tutmamız elhasıl insanımıza yakışır bir hayatı bugünden tasarlamamız değerli
İçinden geçtiğimiz süreçte siyaset ve zelzelesi kesinlikle birbirinden ayrıştırmalı yaşadığımız büyük felaketin siyaset üstü olduğunu unutmamalıyız Kutuplaştırma ve ayrıştırma lisanı ile yürüyeceğimiz yol yok Seçim sürecinde de fikir ve söz özgürlüğü ile kozmik demokratik bedeller çerçevesinde yürütülmesine ihtimam göstermeliyiz Geçmişin acı anılarını tarihe gömdüğümüz bir Türkiye yi ülkemiz siyasetinin yaratabileceğine inanıyorum Birleştiren barıştıran konuşturan uzlaştıran bir toplumsal lisanı öncelikle siyaset başta olmak üzere büyük bir zihniyet değişimi ile gerçekleştirebiliriz
