Biyolojinin sunduğu bilgi birikimini bilgisayar teknolojilerinin tahlil teknikleri ile değerlendirmeyi sağlayan biyoinformatik ile biyolojik süreçlerin anlaşılabilirliğini artırmak hedefleniyor. Dr. Avcı, Bireye Özel Tıp hakkında bilgi verdi.
Biyoinformatiğin bilhassa hem hastalık yapan etkenlerin saptanmasında hem de bu hastalıkların tedavisinin bulunmasında bilim beşerlerine kolaylık sağladığını vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, şahsa özel tıpta yesyeni bir çağın başladığına dikkat çekiyor. Avcı, biyolojik soruların bilgisayar programları aracılığıyla çözülmesinin de biyoinformatik sayesinde mümkün hale geldiğini tabir ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Biyomühendislik İngilizce Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, disiplinler ortası bir bilim kısmı olan biyoinformatikin sıhhat alanında sağladığı yararlardan bahsetti.
Talep sonucu süratle gelişti
Biyoloji ve enformatik sözlerinin birleşiminden oluşan biyoinformatiğin disiplinler ortası bir bilim kısmı olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, “Biyoinformatik, biyolojinin sunduğu bilgi birikimini bilgisayar teknolojilerinin tahlil teknikleri ile değerlendirmeyi sağlıyor. Bilgisayarların moleküler biyolojide kullanımı, moleküler dizilimler ve üç boyutlu moleküler yapı data tabanlarının oluşturulması ile başladı. Kısa müddette çok yüksek ölçülerde bilgi üreten, gen ekspresyonu, protein-protein alakası, biyolojik olarak etkin molekül araştırmaları, bakteri, maya, hayvan ve insan genom projeleri üzere biyolojik deneylerin doğurduğu talep sonucunda bu alandaki bilişim uygulamaları süratle gelişti.” dedi.
Bilgi toplayıp tahlil etmeyi amaçlıyor
Biyoinformatiğin biyolojik bilgi ve bilgileri toplamak, depolamak, tahlil etmek ve yaymak için bilgisayar teknolojisini kullanmayı içeren bilimsel bir alt disiplin olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, “Biyoinformatiğin birincil emeli biyolojik süreçlerin anlaşılabilirliğini artırmaktır. Bu emelle örüntü tanıma, data madenciliği, makine tahsili algoritmaları ve görselleştirme üzere farklı tekniklerden yararlanılıyor. Biyoinformatik araçları kullanılarak genom sekans datalarının tahlili, ilaç tasarımı, ilaç keşfi (hedef belirleme, biyobelirteç tahmini), gen/protein yapısı ve işlevinin tahlili ve kestirimi, protein yapı hizalaması, gen varyasyonu ve ekspresyonunun tahlili, protein-protein etkileşimleri, gen düzenleme ağlarının kestirimi ve tespiti, evrim modellemesi ve hücre bölünmesi/mitoz üzere çeşitli alanlarda araştırmalar yapılıyor.” diye konuştu.
Çok istikametli ve disiplinli yaklaşım gerektiriyor
Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, ‘Biyolojik çeşitliliği oluşturan canlı sistemleri, bu sistemlerin fonksiyonlarını, canlıları oluşturan biyomolekülleri, bu moleküllerin nasıl işlendiklerini ve genetik bilginin nasıl aktarıldığını araştıran moleküler biyoloji ve genetik çok taraflı ve çok disiplinli bir yaklaşımı gerektiriyor.’ dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bilginin taşıyıcısı olan moleküllerin ve ömür için elzem olan moleküler yapıların ekseriyetle polimer yapıda olması son derece dikkat çekiyor. Diziler yahut sözler olarak yazılabilen bu tıp polimerler ve alakalı bahisler bilgisayarlar tarafından işlenebiliyor ve biyolojik bilgilerin manalandırılması, saklanması ve görsel hale getirilmesi sağlanıyor. Böylelikle biyolojik soruların bilgisayar programları aracılığıyla çözülmesi biyoinformatik sayesinde mümkün hale geliyor. Biyoinformatik aracılığıyla biyolojik data tabanlarında arama yapılarak hizalama ile dizilerin karşılaştırılmasını sağlanırken, protein yapılarının araştırılması ve filogenetik tahliller gerçekleştirilebiliyor.”
Kişiye özel tıpta yeni bir çağ başladı
Genetik bozuklukların incelenmesiyle ilgili çalışmaların tek gen araştırmalarından hücresel gen ağlarının keşfedilmesine, bunların karmaşık etkileşimlerinin anlaşılmasına ve hastalıktaki rollerinin belirlenmesine hakikat değiştiğini belirten Avcı, “Bunun bir sonucu olarak, bireye özel tıpta orijinal bir çağ başlamıştır. Biyoinformatik, araştırmacılara hesaplamalı biyolojinin getirdiği avantajlardan yararlanmaları için rehberlik ediyor ve yardımcı oluyor.” dedi.
Biyoinformatik bilim beşerlerine kolaylık sağlıyor
Gelişen teknoloji içerisinde bilginin dijital olarak işlenebildiği rastgele bir sistemin de biyoinformatiğin uygulama alanına girdiğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Fatma Gizem Avcı, “Böylece biyoinformatik tek bir hücreden bütün ekosistemlere kadar uygulanabiliyor. Bu sayede de biyoinformatik, bilhassa hem hastalık yapan etkenlerin saptanmasında hem de bu hastalıkların tedavisinin bulunmasında bilim beşerlerine kolaylık sağlıyor ve yeni teknolojilerin geliştirilmesine takviye oluyor.” diye konuştu. (BSHA)
