‘Uzun İnce Bir Yoldayım’, ‘Güzelliğin On Para Etmez’, ‘Gonca Gülün Kokusuna’, ‘Dostlar Beni Hatırlasın’ üzere yapıtlarıyla Türk halkında izler bırakan halk ozanı Aşık Veysel’in vefatının üzerinden tam 50 yıl geçti. Yıllar sonra bile sanatıyla gündeme gelen Aşık Veysel’in ömrü merak ediliyor. İşte detaylar…
AŞIK VEYSEL KİMDİR?
Âşık Veysel, gerçek ismiyle Veysel Şatıroğlu, 25 Ekim 1894’te Sivas’ın Şarkışla ilçesinde doğdu.
Babasının, Âşık Veysel’e oyalanması için aldığı bağlamayla evvel diğer ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 yılında Sivas Maarif Müdürü olarak vazife yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Beyefendi tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Beyefendi tarafından verilen takviye ile birçok ili dolaşmaya başladı.
Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir devir yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri’nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970’li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok ve Esin Afşar üzere birtakım müzisyenler Âşık Veysel’in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Âşık Veysel’in çocuklarından öğretmen olan Bahri Şatıroğlu, babasının hayatını gün gün deftere almış ve pek çok çalışmaya kaynak kişi olarak katılmıştır. Ayrıyeten babasının saz ve kelam geleneğini sürdürmektedir.
Çocukken görme yetisini kaybetmesine karşın şiirlerinde müsamaha, sevgi, birlik ve beraberlik, vatanseverlik ve tabiat bahislerini işleyen Âşık Veysel; “Uzun İnce Bir Yoldayım”, “Dostlar Beni Hatırlasın”, “Kara Toprak” ve “Güzelliğin On Para Etmez” üzere birçok eser bıraktı. Türkiye’de âşıklık geleneğinin en değerli temsilcilerinden birisi olarak kabul gören Veysel, Türkçeyi en yalın ve güçlü biçimde kullanan isimlerden birisi olarak kabul edilmektedir.
Eserleri; ortalarında Tarkan, Barış Manço, Selda Bağcan, Haluk Levent, Belkıs Akkale ve Hümeyra üzere birçok sanatçı tarafından tekrar yorumlandı. Amerikalı elektrogitar virtüözü Joe Satriani, 2008’de çıkardığı albümde “Aşık Veysel” isimli kendi bestelediği enstrümantal bir yapıta yer verdi. Veysel, 2022 yılında “vefa” kategorisinde Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülüne’ne layık görüldü. Aralık 2022’de yayımlanan cumhurbaşkanlığı genelgesi ile vefatının 50. yıldönümü nedeniyle 2023 yılının Türkiye’de “Aşık Veysel Yılı” olarak kutlanacağı ilan edildi.
2014 yılının Kasım ayında Devlet Opera ve Balesi, Âşık Veysel’in vefatının 41. yılı anısına onun türkülerinden yola çıkılarak hazırlanan, tek perdelik dans tiyatrosu “Dostlar Beni Hatırlasın” sahneye konuldu. 17 Kasım 2014 yapılan prömiyere onur konuğu olarak Âşık Veysel’in kızı Menekşe Süzer ve torunları Gündüz Şatıroğlu, Hayrettin Süzer, Nazender Süzer, Halil Süzer ve Gülizar Bulguer katıldı. Şovun rejisörlüğünü İhsan Bengier yaparken şovda Almula Ersoy, Ayşegül Aydemir, Deniz Alp, Sevim Başol ve Müge Gündüz üzere isimler rol aldı.
Büyük halk ozanı Âşık Veysel’in yaşadığı Sivrialan köyündeki konutu 1982 yılından itibaren Kültür Bakanlığı tarafından müzeye dönüştürüldü. Âşık Veysel’in şahsî eşyaları, sazları, fotoğraflar bulunmaktadır. Her yıl 16-21 Mart tarihleri ortasında Şarkışla Sivrialan köyünde anma merasimleri ve Âşıklar Bayramı düzenlenmektedir.
Sanatçının anısına, 1972 yılında Âşık Veysel Şatıroğlu’nun müsaadesi alınarak Âşık Veysel Kültür Derneği kuruldu. Derneğin gayesi, halk ozanını bütün taraflarıyla tanıtmak ve yaşatmak için toplumsal ve kültürel faaliyetler yürütmektir. Dernek kurulduğu günden bu yana bilhassa Âşık Veysel’in vefat yıl dönümü olan 21 Mart haftasında anma programları düzenlemektedir.
Âşık Veysel’in vasiyeti dikkate alınarak isminin verildiği birinci eğitim kurumu olma niteliği taşımaktadır. Cumhuriyet Üniversitesine bağlı olan kurum ortalama 700-800 öğrenci mevcudu ile tahsile devam etmektedir.
AŞIK VEYSEL’İN ÖZEL YAŞAMI
Âşık Veysel, birinci evliliğini Elif’le yaptı, çiftin evliliği 8 sene sonra sonlandı. Âşık Veysel, daha sonra Hafik’in Karayaprak köyünden Gülizar’la evlendi. Âşık Veysel’in 5 çocuğu vardır.
AŞIK VEYSEL’İN ESERLERİ
Anlatamam Kederimi
Arasam Seni Gül İlen
Atatürk’e Ağıt
Beni Hor Görme
Beş Günlük Dünya
Bir Kökte Uzamış
Birlik Destanı
Çiçekler
Cümle Âlem Senindir
Derdimi Dökersem Derin Dereye
Dost Çevirmiş Yüzünü Benden
Dost Yolunda
Dostlar Beni Hatırlasın
Dün Gece Yar Eşiğinde
Dünya’ya Gelmemde Amaç
Esti Bahar Yeli
Gel Ey Âşık
Gonca Gülün Kokusuna
Gönül Sana Nasihatim
Gözyaşı Armağan
Güzelliğin On Para Etmez
Kahpe Felek
Kara Toprak
Kızılırmak Seni Seni
Küçük Dünyam
Murat
Ne Ötersin Kaygılı Dertli
Necip
Sazım
Seherin Vaktinde
Sekizinci Ayın Yirmi İkisi
Sen Bir Ceylan Olsan
Sen Varsın
Şu Geniş Dünya’ya
Uzun İnce Bir Yoldayım
Yaz Gelsin
Yıldız (Sivas Ellerinde)
Çırpınıp İçinde Döndüğüm Deniz
